RZS – reumatoidalne zapalenie stawów
RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, to układowa choroba tkanki łącznej, która charakteryzuje się postępującą destrukcją stawów. Należy do chorób autoimmunologicznych, w których nieprawidłowe działanie układu odpornościowego powoduje niszczenie własnych tkanek. Najczęściej i w największym stopniu choroba atakuje nadgarstki i ręce, jednak u pacjentów cierpiących na zaawansowane reumatoidalne zapalenie stawów uszkodzenia i deformacje w obrębie stopy również powodują znaczne dolegliwości i utrudniają codzienne funkcjonowanie.
Stopa reumatoidalna
Stopa reumatoidalna – termin ten określa zespół charakterystycznych uszkodzeń stopy występujących w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Obejmują one:
- koślawość palucha ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów palucha
- deformacje mniejszych palców stopy
- stopa płasko-koślawa ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów stępu
- zmiany zwyrodnieniowe stawu skokowego
- deformacje tyłostopia
Każda z wyżej wymienionych deformacji może wymagać leczenia operacyjnego.
Leczenie przodostopia w RZS
Typowym leczeniem w zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych w przebiegu RZS jest usztywnienie stawu śródstopno-paliczkowego podobnie jak w leczeniu palucha sztywnego. Leczenie deformacji mniejszych palców wymaga zwykle również resekcji i usztywnień stawów. Wyżej wymienione zabiegi powodują zmniejszenie ruchomości palców stopy, jednak naszym celem jest przede wszystkim ograniczenie dolegliwości bólowych. Leczenie operacyjne daje możliwość uzyskania trwałego efektu. Zapobiega postępowi choroby w przypadkach mniej nasilonych, a także umożliwia korekcje w przypadkach nawet bardzo zaawansowanych deformacji.
Leczenie tyłostopia w RZS
Istotne deformacje tyłostopia (czyli dotyczące zwłaszcza stawu skokowego i pięty) obserwuje się rzadziej niż przodostopia, jednak w razie ich wystąpienia wymagają one interwencji w pierwszej kolejności. Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze stopą płasko-koślawą, czy koślawym lub szpotawym ustawieniem samej pięty, ich korekcja ma kluczowe znaczenie także dla późniejszego sukcesu interwencji w obrębie palców. Zatem, można powiedzieć, że leczenie zaawansowanej stopy reumatoidalnej następuje w dwóch etapach – najpierw jeżeli to konieczne należy skorygować tył, a w drugiej kolejności przód stopy.
Po operacji stopy reumatoidalnej
Po zabiegu w przedniej części stopy reumatoidalnej postępowanie jest zwykle podobnie jak przy leczeniu klasycznych halluksów lub palucha sztywnego. Pomimo często występującej osteoporozy w przebiegu RZS, nie obserwuje się wydłużonego czasu do uzyskania zrostu. Zalecane jest stosowanie buta piętowego i ograniczenie obciążania kończyny do czasu uzyskania zrostu w operowanych stawach. Zwykle czas stosowania buta piętowego wynosi 6-8 tygodni.
Tylna część stopy przenosi większe obciążenia. Dlatego też, często stosuje się unieruchomienie gipsowe na okres około 1-2 miesięcy. Po tym czasie czasem wskazane jest stosowanie pełnego buta ortopedycznego przez kolejne 1-2 miesiące.
Kwestia stosowania kul w przypadku pacjentów z RZS jest zwykle uzależniona od zachowanej sprawności ogólnej i ewentualnych deformacji stawów kończyn górnych i ustala się ją indywidualnie.
Usztywnienia stawów w RZS, chociaż częściowo zmniejszają ruchomość całej stopy, to pozwalają na obciążanie kończyny i zmniejszają dolegliwości bólowe. Umożliwiają także stosowanie zwykłego lub tylko nieznacznie zmodyfikowanego obuwia.